Het RAW-bestand

Het RAW-bestand is het ruwe bestandsformat waarin de fotocamera digitale gegevens opslaat. Iedere fotocamera slaat de foto op in het RAW-bestand ook als er geen RAW-functie op zit. De camera kan niet anders. Elk cameramerk geeft het RAW-bestand een eigen naam. De extensie voor Canon is CR2, voor Nikon is dat NEF en Photoshop noemt het DNG, wat een afkorting is voor digital negative. En dat is zo gek nog niet, want het RAW-bestand is goed vergelijkbaar met het analoge negatief.

Latent beeld In het analoge proces

Wanneer je het filmpje uit een analoge camera haalt en je trekt het uit de cassette, zie je daar geen foto’s op staan en dat gaat vanaf dat moment ook niet meer gebeuren. De informatie is wel geregistreerd, maar nog niet zichtbaar. Dit noemen we latent beeld. De film moet eerst in het donker ontwikkeld en gefixeerd worden. Tijdens dit proces wordt de latente beeld informatie omgezet in zichtbaar beeld. Dit levert een negatief filmbeeld op, het ‘negatiefje’. Het eindresultaat kan beïnvloed worden door de tijd en temperatuur van het ontwikkelproces. Als het negatief droog is wordt er in de donkere kamer een afdruk van gemaakt. Tijdens dit afdrukproces kun je nog heel veel invloed uitoefenen op het eindresultaat.
Het ontwikkelen van de film is vergelijkbaar met de RAW-verwerking en het afdrukken van de foto is vergelijkbaar met Adobe Photoshop .

Latent beeld in het digitale proces

In de digitale fotocamera zit een computer, de ‘processor’. Een computer slaat de geregistreerde informatie op als binaire informatie (enen en nullen). Dit noemen we het RAW-bestand en het is nog geen zichtbaar, dus latent beeld. Het latent beeld wordt in de camera volgens een bepaald algoritme omgezet naar zichtbaar beeld, het ‘JPEG-bestand’. Dit algoritme is afgestemd op de meest gemiddelde situatie, maar die kom ik in de praktijk nooit tegen. Daarom maakt de camera bij de omzetting heel veel fouten. Een groter probleem is dat er bij de omzetting naar JPEG veel informatie weggegooid wordt die niet meer terug te halen is. Ik wil die omzetting liever zelf doen zodat ik er invloed op heb. En dat kan omdat het RAW-bestand nog alle ruwe informatie bevat.

De RAW-verwerking

In het hoofdmenu van de fotocamera kun je de kwaliteit instellen op RAW, JPEG, of allebei. Kies voor allebei, dan heb je het JPEG-bestand altijd nog achter de hand. Het RAW-bestand heeft maar één functie, omzetten naar zichtbaar beeld in een RAW-verwerker. Voor ieder cameramerk kun je een RAW-verwerker gratis downloaden (voor Canon is dat DPP ). Het kan ook in Photoshop of Lightroom . Het RAW-bestand bestaat uit binaire informatie , dat is een kolom met enen en nullen. Omdat een zichtbaar beeld vereist is om de foto te kunnen verwerken, zet de RAW-verwerker de digitale informatie zelf automatisch om in een zichtbaar beeld. De meeste RAW-verwerkers laten dit beeld zien volgens de JPEG-omzetting en in dit geval is de zichtbare foto gelijk aan het JPEG-bestand. Het is belangrijk om te beseffen dat er op dat moment nog geen informatie is weggegooid.

Contrastomvang

Onder contrastomvang verstaan we het verschil tussen de lichtste en de donkerste informatie. Contrastomvang kun je uitdrukken in een aantal ‘stops’ (een verdubbeling of halvering van het sluitertijdgetal is 1 stop). Eén stop wordt ook wel 'exposure-value' of 'lichtwaarde' genoemd. Omdat men statistisch bepaald heeft dat de gemiddelde contrastomvang van een onderwerp in de meest gemiddelde situatie vijf stops omvat, is alles in de fotografie afgestemd op vijf stops.

Ook het JPEG-bestand is beperkt tot een contrastomvang van vijf stops. Acht stops onderwerpscontrast passen niet in een JPEG-omvang van vijf stops. Daarom worden er tijdens de omzetting naar JPEG drie stops vanaf geknipt en weggegooid. Dat gebeurt in de hooglichten. De lichte partijen bleken uit, er is geen informatie en deze is ook niet meer terug te roepen.

Een RAW-bestand kan afhankelijk van het cameratype 8 tot 14 stops contrastomvang weergeven. De acht stops onderwerpscontrast passen dus prima in de contrastomvang van het RAW-bestand, er wordt niets weggegooid.

Samengevat: Het JPEG-bestand bestaat uit evenveel pixels als het RAW-bestand. Er worden geen pixels weggegooid, maar er wordt beeldinformatie weggegooid en dit gebeurt in de lichte partijen.

Het Histogram

Het histogram is een grafische weergave van de pixel-helderheid in de foto. Op de horizontale as staat de helderheid. Aan de linkerkant staan de donkere partijen en aan de rechterkant de lichte partijen. Het middengedeelte is niet zo interessant, dit kan iedere vorm hebben en is altijd goed. Op de verticale as staat relatief gezien het aantal pixels dat een bepaalde helderheid vertegenwoordigt.
De fotograaf streeft bijna altijd naar een foto waarbij de donkerste pixel zwart is. De pixel die een iets lichter detail weergeeft moet al een bepaalde grijswaarde hebben voor doortekening in de donkere partijen, anders lopen de schaduwen dicht. Dit geldt ook voor de lichtste pixel. Deze moet wit worden. Maar een pixel die een iets donkerder detail weergeeft moet al een bepaalde grijswaarde hebben, anders is er geen doortekening in de lichte partijen en bleken de hooglichten uit. Voor het histogram betekend dit dat de voet zowel links als rechts precies onder in de hoek eindigt. Wanneer het histogram tegen de rechter rand botst, bleken de hooglichten uit. Botst het histogram tegen de linker rand, dan lopen de schaduwen dicht.

Contrastbeheer in de RAW-verwerker

De werkwijze is voor ieder RAW-verwerkingsprogramma anders, maar er zijn wel een aantal overeenkomsten. Je kunt het programma zo instellen dat gekleurde vlekken in de foto waarschuwen voor uitgebleekte hooglichten en dichtgelopen schaduwen. Ieder programma laat een histogram zien. Bij sommige programma’s kun je in het histogram zelf werken, bij andere programma’s doe je dit met schuifjes. Meestal zijn er schuifjes voor de belichting, de hooglichten, de schaduwen en het contrast. Werk in het histogram en/of verplaats de schuifjes totdat de belichting er goed uitziet, waarbij de waarschuwingen voor de hooglichten en de schaduwen net niet te zien zijn en het histogram links- en rechtsonder precies in de hoek eindigt. De contrastomvang van het RAW-bestand is nu terug gebracht naar vijf stops zonder dat er beeldinformatie is weggegooid.

Witbalans

Iedere lichtbron heeft een bepaalde kleurtemperatuur, deze drukken we uit in ‘graden Kelvin’. Bij de professionele camera’s kun je de witbalans corrigeren door het aantal graden Kelvin in te stellen. Bij amateurcamera’s doe je hetzelfde met een pictogram, bv. zonnetje of kunstlicht.

De ingestelde witbalans wordt pas toegepast bij de omzetting naar het JPEG-bestand. In het RAW-bestand is nog geen witbalans geregistreerd. Tijdens de RAW-verwerking kan de kleurtemperatuur ingesteld worden met twee kleurschuifjes of er wordt gekozen voor een pictogram.

Wat als de foto klaar is?

Omdat de RAW-verwerking in het bestand opgeslagen moet worden zet je het RAW-bestand om in een ander bestandsformat.
Is de RAW-verwerking het eindstation, dan mag je de foto opslaan als JPEG. Omdat de contrastomvang in de RAW-verwerking al terug gebracht is naar vijf stops wordt er geen beeldinformatie weggegooid. JPEG comprimeert de beeldinformatie met verlies in detailweergave tot gevolg. Bij één keer comprimeren is dat verlies zo klein dat het niet te zien is en kan het geen kwaad. De bestandsgrootte wordt kleiner maar het aantal pixels blijft even groot.

Wil je de foto ook nog in een ander programma zoals Adobe Photshop verwerken, dan is JPEG niet de juiste keuze. Wanneer een foto meerdere malen verwerkt en als JPEG opgeslagen wordt, vermenigvuldigd het detailverlies en ontstaan er zichtbare compressiefouten. Sla het RAW-bestand dan op in een bestand dat niet comprimeert, zoals TIF. Dit is het nieuwe moederbestand, het RAW-bestand mag verwijderd worden. Het TIF-bestand is te groot voor het internet of mailverkeer en kan niet in een Word-document geplaatst worden. Maak van het TIF-bestand ook een JPEG-bestand, gebruik dit voor de toepassing en verwijder het JPEG-bestand weer.

In de meeste RAW-verwerkers kun je kiezen voor 8-bits of 16-bits TIF. Sommige professionals kiezen voor 16-bits omdat er minder rekenfouten gemaakt worden tijdens de Photoshopbewerking. Deze fouten zijn klein en voor de amateur niet zichtbaar. 16-bits bestanden zijn groot en in Photoshop zijn sommige bewerkingen niet meer mogelijk. Sla op als 8-bits TIF en als de keuze er is, sla dan ook de metagegevens (camera-instellingen) op.

FAQ

• Vraag: Loopt mijn geheugenkaart niet heel snel vol wanneer ik de kwaliteit instel op RAW en JPEG?
  Antwoord: Het RAW-bestand bedraagt ongeveer 50 MB en het JPEG-bestand is ongeveer 5 MB groot. 5 MB extra op 50 MB is te verwaarlozen. Op een 64-gigabyte kaartje is plaats voor enkele duizenden RAW-bestanden. Als dit niet genoeg is mag je beter selecteren.

• Vraag: Als ik mijn foto’s op mijn computer overzet, laat de thumbnail van het RAW-bestand geen foto zien. Hoe selecteer ik dan mijn foto’s?
  Antwoord: Windows heeft voor de meeste type RAW-bestanden een conversie en laat de foto wel zien. De cameramerken vernieuwen hun type RAW regelmatig, als Windows die nieuwe conversie nog niet heeft is de foto niet in de thumbnail te zien. Sla de foto in de camera op als RAW en JPEG. Selecteer de foto’s op de JPEG-bestanden en kies voor het RAW-bestand met dezelfde naam .

• Vraag: Waarom opent Adobe Photoshop mijn RAW-bestand niet?
  Antwoord: Photoshop werkt in het RAW-type DNG. Het camerabestand heeft een andere extensie. Wanneer het Adobe Photoshop programma ouder is dan de camera, beschikt Photoshop nog niet over de juiste conversie. Je kunt bij Adobe een gratis RAW-convertor downloaden. In de convertor zet je het camera-RAW om naar DNG. Dit DNG-bestand kun je openen en verwerken in Photoshop.
  Een andere oplossing is: Verwerk de RAW-bestanden in het RAW-verwerkingsprogramma van de camera, dit kun je gratis downloaden. Dit is nog niet zo’n gekke oplossing omdat een programma van het merk camera veel beter op de camera is afgestemd. Ik weet uit eigen ervaring dat de RAW-verwerker van Canon meer informatie uit het bestand haalt dan de RAW-verwerker van Adobe.

• Vraag: Ik heb het RAW-bestand verwerkt en bekijk dit bestand op een andere computer. Op deze computer ziet mijn foto er heel anders uit. Hoe kan dat?
  Antwoord: De kans dat de foto er op een andere computer of RAW-verwerker anders uitziet is groot. Het RAW-bestand is immers geen zichtbaar bestand. De computer of RAW-verwerker bakt er maar wat van. Sla het bestand na verwerking op in een ander bestandsformat zoals TIF of JPEG. Deze foto ziet er altijd hetzelfde uit mits het beeldscherm goed is afgesteld (gekalibreerd).

• Vraag: Moet ik het RAW-bestand altijd bewaren?
  Antwoord: Nadat het RAW-bestand verwerkt is en opgeslagen in een ander format zoals TIF of JPEG, mag je het weggooien. Het is een tijdelijk bestand en heeft na verwerking geen functie meer. Zelf bewaar ik mijn RAW-bestanden wel voor ‘je weet maar nooit’. Misschien ontstaan er in de toekomst nieuwe technische toepassingen die de meest waanzinnige dingen met mijn RAW-bestand kunnen doen. Zoals ik al schreef, je weet het niet.

Veel succes met het fotograferen in RAW.

Sat, 03 July